نقش کمبودهای زیست‎اقلیمی در ارزیابی کمی تناسب اراضی برای پسته، با استفاده از مدل microleis dss در منطقه کوثرریز رفسنجان

در ارزیابی زیست‎اقلیمی برای اهداف کشاورزی، ویژگی‎های اقلیمی منطقه با نیازهای اکولوژیکی گیاهان مورد نظر مقاسیه می‎شود تا ضمن جلوگیری از احتمال رخدادهای نامطلوب، عملکرد محصول افزایش یابد. مدل میکرولیز برای ارزیابی محدوده وسیعی از طرح‎های کشاورزی استفاده می‎شود در این تحقیق از سامانه ترازا به عنوان زیر مجموعه‎ای از مدل میکرولیز استفاده شده است. سامانه ترازا کمبودهای زیست‎اقلیمی مکان‎های مناسب برای رشد محصولات مهم منطقه را مشخص می‎کند و به‎منظور بررسی کاهش عملکرد محصول به‎واسطه تنش رطوبتی و خطر یخبندان طراحی شده است. این مدل ضمن بررسی عملکرد محصول که در شرایط آبیاری فعلی تولید می‎شود، قادر است میزان آب مورد نیاز و بهینه را برای تولید محصول پسته تعیین نماید. منطقه‎ی مورد مطالعه در غرب شهرستان رفسنجان به مساحت تقریبی 1500 هکتار واقع شده است و تیپ بهره‎وری آن پسته رقم فندقی (اوحدی) است. مراحل مختلف تحقیق شامل، مطالعات صحرایی، آزمایشگاهی و تعیین تعادل رطوبتی است. طبق مطالعات انجام شده خاک‎های منطقه در دو رده انتی‎سول و اریدی‎سول قرار می‎گیرند. نیاز آبی در این مدل به روش تورنت‎وایت محاسبه شده است که برابر با 13880 متر مکعب در هکتار در طول فصل رشد پسته است. نتایج کاهش شدید عملکرد، ناشی از تنش رطوبتی را توسط مدل نشان ‎می‎دهند که بیش از 60 درصد و بین 40 تا 60 درصد برآورد شده است که حاکی از عدم کفایت آب موجود، برای آبیاری مطلوب درختان پسته است. کمبود حجم آب مصرفی با در نظر گرفتن نیاز آبی گیاه، دور آبیاری طولانی و وجود آبیاری سنتی (غرقابی) از عوامل اساسی وارد شدن تنش رطوبتی در مزارع است. در منطقه‎ی مورد مطالعه عملکرد ماکزیمم 6 تن در هکتار و عملکرد واقعی بین 33/0 تا 62/1 تن در هکتار متغیر است. اختلاف عملکرد واقعی با عملکرد پتانسیل، علاوه بر مدیریت پایین آبیاری، به خصوصیات نامناسب خاک از نظر شوری، سدیمی بودن و رطوبت قابل استفاده بر‎می‎گردد. شاخص سطح مدیریت در این اراضی پایین است که عامل اساسی آن مدیریت ضعیف آبیاری است. طبق آمار هواشناسی طی یک دوره ده‎ساله، خطر یخبندان با در نظر گرفتن صفر بیولوژیک برای پسته در طول فصل رشد (منفی شش درجه سلسیوس) و در کل سال (منفی بیست درجه سلسیوس) فاقد محدودیت می‎باشد. دور آبیاری و حجم آبیاری با استفاده از نرم‎افزار کراپ‎وات و ترازا برای 25 و 50 درصد کاهش عملکرد نسبت به عملکرد قابل انتظار، تعیین شده است؛ که در 50 درصد کاهش عملکرد نسبت به عملکرد پتانسیل، دور آبیاری 8 تا 30 روز و حجم آب مصرفی در فصل رشد بین 5000 تا 6000 مترمکعب در هکتار تعیین شده است در صورتی که نیاز آبی در کاهش 25 درصدی عملکرد در نظر گرفته شود، دور آبیاری در نقاط مختلف بین 5 تا 16 روز متغیر است و حجم آب آبیاری بین 90000 مترمکعب در هکتار قرار می‎گیرد.